Σμύρνη 1922

Αφορμή για να γράψω ορισμένα λόγια για την μεγάλη καταστροφή, στάθηκε η σειρά "Μηχανή του χρόνου" που είδα σήμερα.

Το 1919 ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την Σμύρνη που είχε 140,000 Έλληνες, 80,000 Τούρκους, 10,000 Αρμένιους και μερικές 10,000 Εβραίους (πολλοί ιστορικοί δίνουν άλλη πληθυσμιακή κάλυψη αλλά ο μέσος όρος είναι περίπου αυτός που έδωσα). Η χειρότερη και φτωχότερη συνοικία ήταν αυτή των Τούρκων. Οι Έλληνες και οι Αρμένιοι είχαν προοδέψει πολύ λόγω του εμπορίου, καθώς η Σμύρνη αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια του τότε γνωστού κόσμου.

Τότε το 1919 όλη η Ελλάδα ζούσε το θαύμα. Ο στρατός πετούσε από νίκη σε νίκη και οι σύμμαχοι ήταν σύμμαχοι. Το 1922 ο Ελληνικός στρατός είχε φτάσει στα βάθη της Τουρκίας και προχωρούσε προς την Άγκυρα. Γιατί; Γιατί δεν σταματήσαμε όταν πήραμε τα παράλια της Μικράς Ασίας; Οι σύμμαχοι φένεται μας είχαν τάξει το κάτι παραπάνω. Ίσως μας έφαγε η απληστία...

Το 1922 οι Έλληνες στρατιώτες είχαν κουραστεί και είχαν φτάσει τόσο βαθιά στην Τουρκία που ο ανεφοδιασμός ήταν δύσκολος, σχεδόν αδύνατος και το Ελληνικό κράτος φτωχό καθώς ήταν δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει. Στην ουσία μου φένεται πως ο στρατός μας αφέθηκε στην τύχη του. Οι Τούρκοι, δεχόμενοι και εξωτερική βοήθεια, άρχισαν την προέλαυση προς τα παράλια. Τον Σεπτέμβριο του 1922 στην Σμύρνη άρχισαν να φτάνουν πολλοί Έλληνες στρατιώτες εξαθλιωμένοι και πρόσφυγες από τις πόλεις της ενδοχώρας. Μέχρι τις 25/8/1922 όλος ο Ελληνικός στρατός είχε φύγει από την Σμύρνη αλλά δε συνέβει το ίδιο με τους Έλληνες κατοίκους, ίσως η Ελληνική κυβέρνηση νόμιζε πως οι Τούρκοι θα άφηναν τους Έλληνες που ζούσαν εκεί χιλιάδες χρόνια, να ζήσουν. Οι πολίτες περίμεναν τη μοίρα τους. Το Σάββατο 27/8/1922 οι πρώτοι Τσέτες ιππείς μπήκαν στην Σμύρνη και άρχισαν τους βιασμούς, τις ληστίες τους φόνους. Την ίδια μέρα όλοι οι ιερείς σφαγιάστηκαν με βίαιο τρόπο. Ανάμεσα τους και ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος. Την επομένη, οι σφαγές συνεχίστηκαν και οι ανήμποροι να αντιδράσουν πολίτες, προσπαθούσαν να σωθούν τρέχοντας να κρυφτούν ή προσπαθώντας να βρουν ένα πλοίο να τους πάει απέναντι σε κάποιο Ελληνικό νησί. Μάταια. Όλοι τους είχαν αφήσει στην τύχη τους. Ακόμα και η Ελλάδα δεν έστειλε, όπως όφειλε, όλο το στόλο να τους παραλάβει και τον στρατό να τους προστατέψει. 30/8/1922 οι Αρμένιοι έχουν ταμπουρωθεί στην συνοικία τους και προσπαθούν να πολεμήσουν. Τότε οι Τούρκοι έβαλαν φωτιές στην Αρμένικη κοινότητα για να τους κάψουν ζωντανούς. Η φωτιά γρήγορα εξαπλώθηκε και τελικά έκαψε όλη την πόλη εκτός φυσικά της Τούρκικης κοινότητας. Υπάρχουν μαρτυρίες από Έλληνες πυροσβέστες πως οι μάνικες τους ήταν κομμένες και μαρτυρίες από Έλληνες αλλά και ξένους πως είδαν τούρκους να βάζουν τις φωτιές (αυτό το αναφέρω γιατί αργότερα οι Τούρκοι κατηγόρησαν τους Έλληνες για τις φωτιές).

Στις 3/9/1922 οι Έλληνες ήθελαν να φύγουν από την πόλη αλλά στα λιμάνια τα πλοία των "συμμάχων" δεν δεχόντουσαν να τους βοηθήσουν. Οι Τούρκοι συνέχιζαν απτόητοι τους βιασμούς των νεαρών γυναικών και τις δολοφονίες των αντρών. Τελικά λίγες μέρες μετά οι Τούρκοι δέχτηκαν να έρθουν στο λιμάνι Ελληνικά πλοία και να παραλάβουν τους πολίτες. Από τις 11/9 εώς τις 17/9, 250,000 Έλληνες κατάφεραν να φτάσουν στην Ελλάδα. Η καταστροφή της Σμύρνης ήταν πλέον γεγονός. Οι "σύμμαχοι" για άλλη μία φορά μας άφησαν και έφυγαν στην ποιό κρίσημη στιγμή.

Από ιστορικές αναφορές βρήκα πως ο αμερικάνος πρόξενος ήταν από τους λίγους που βοήθησαν Έλληνες και μάλιστα έφυγε από τους τελευταίους από την πόλη βοηθώντας όσους μπορούσε.

Ευτυχώς υπάρχουν κάποιες φωτογραφίες και μερικά βίντεο που δείχνουν την καταστροφή. Επίσης στο αρχείο της ΕΡΤ υπάρχουν συνεντεύξεις από ανθρώπους που επέζησαν την καταστροφή. Ελπίζω να μην ξεχάσουμε ποτέ και τα παιδιά μας να μάθουν την αλήθεια. Ελπίζω κάποια στιγμή να πάω να δω τον Πόντο, την Τραπεζούντα, την πόλη των προγόνων μου, και κάποια στιγμή οι τόποι αυτοί να ξαναγίνουν δικοί μας. Οι τάφοι των προγόνων μας εκεί είναι, οι εκκλησίες μας εκεί είναι, το χώμα μας εκεί είναι και μας περιμένουν.